Görgü Tanığı İncir / Bir İncir Muhayyilesi

Olan oldu, hafızada yerini aldı, kaçış yok; artık kocaman yaprakları, balından patlamış meyveleri ve ayrıksı kokusu ile nerede bir incir ağacı karşıma çıksa bu kitap hatırlanacak.

Çünkü zavallı Dora'nın ölümü ile ilgili yegane ipucu en son yediği yiyecek olan incir. Dolayısı ile incir  en önemli görgü tanığımız. Kitapta incir tarihi, çeşitleri, göndermeli anlamları olmak üzere çok ayrıntılı anlatılmış.

Sakin bir anlatım, ona eşlik eden iyi edebiyat. Yıl 1910, tıp, kriminoloji, endokrinoloji, psikoloji gibi bilim dallarında yenilikçi yaklaşımların denendiği, fotoğrafçılık, haberleşme gibi alanlarda çığır açan buluşların yapıldığı Viyana'yı seyrediyoruz. Özellikle seyrediyoruz diyorum çünkü kitap kesinlikle görsel algımızı kışkırtıyor.

 Henüz on sekiz yaşında bir genç kız olan Dora'yı kimin öldürdüğünü bulmaya çalışan kriminoloji meraklısı polis müfettişi ve onun eski inançlara, büyülere inanan karısı Erszébet. Aslında karı koca birbirlerine paralel bir soruşturma yürütüyorlar. Ülkesi Macaristan'da tüm kocakarı hikayelerini, korkunç büyüleri, söylenceleri, halk doğa bilimini öğrenerek yetişen çetin ceviz Erszébet'in gelişmiş içgüdüleri ve çeşitli sanatsal yetenekleri var. Söz gelimi ne zaman kar yağacağını anlamak için bir kaz kesip göğsünün rengine bakıyor, tarotu konuşturuyor. Ona yardım eden meraklı İngiliz mürebbiye Wally ile birlikte kocasının hep bir adım önünde.

Diyelim ki "Dora"

Bu iki meraklı ve  kafadar kadın Dora'nın ölümünü araştırmak üzere bazen bisikletle, bazen tramvayla, kah "Fiaker" denen atlı Avusturya arabalarıyla bize Viyana'larını gezdiriyorlar, Doğa Tarihi veya Endüstri Müzesi'nde kocaman siyah tilki kürklerinin içinde buluşarak araştırmalar yapıyor,  şık bir cafede "Kapunizer ve erik reçeli ile sunulan Böhmische Dalken veya sütlü çörek" eşliğinde ipuçlarını değerlendiriyorlar.

Aslında kitapta sık sık Avusturya mutfak tarihinden tatlılar, turtalar, çörekler boy gösteriyor. 

Bohemya mutfağından erik ezmeli "Buchteln"

Kaynak için:

http://zuckerzimtundliebe.wordpress.com/2013/09/01/buchteln-mit-mirabellenfullung-und-vanillesauce/

Dönemin kadınlar hakkında ki Freudyen söylemi olan "histerik" sözcüğünü sık sık duyuyoruz. Aslında kitabın üzerinde Freud'un ruhu geziniyor zira meşhur "Dora vakası"  Freud'un histeri, ruhçözümü, düşler ve ruhsal tedavi, öedipal çözümleme gibi yaklaşımlarını test ettiği çok meşhur bir vaka.  Freud'un takma adla " Dora " ismini verdiği kızla ilgili "Olgu Öyküleri 1 "Dora ve Küçük Hans" isimli bir kitabı var.

Sigmund Freud

"Görgü Tanığı İncir"in bir başka özelliği kitabın yazarının uzman olduğu konular olan sanat, güzellik ve giyim kuşam üzerine hissettirmeden yaptığı göndermelerin bu kitapta müfettişin karısı "Erszébet" ile simgeleşmiş olması.

Kitabın sakin bir dili var ancak kesinlikle rutin değil. Olayın aydınlatılması için müfettiş ve karısı arasında ki hem fiziksel hem de psikolojik rekabet gerilimi had  safhaya çıkarıyor. İyi polisiye, iyi edebiyat.

Kitabın yazarı Jody Shıelds ilginç bir yazar, sanat dalında  üst lisans yapmış, gravürleri MOMA'da yer almış. New York Tımes Magazine gibi dergilerde editörlüğün yanı sıra "Parıldayanlar: Kostümlere işlenen Mücevherlerin Işıltısı" ve "Şapkalar: Bir Moda Tarihi ve Koleksiyoncusu Rehberi" gibi kitapları var.

Jody Shıelds

2000 yılında yayınladığı ilk romanı "Görgü Tanığı İncir" ile büyük sükse yapan yazarın 2006 yılında yayınlanan "The Crimson Portrait" (Kızıl Portre) isminde bir başka kitabı daha var ki okumak isterim.


Kİtabın Ortası'ndan dersek eğer:

Kim Oynasın?

Karlı ve tarihsel profili ile Viyana, sis, mutfak kareleri, sanatsal göndermeleri ile "Görgü Tanığı İncir" görsel hale getirmek için çok uygun. Eğer gerçekleşirse müfettişi bilmem ama o gizemli "Erszébet" i Helena Bonham Carter oynasın derim. 

Sıradışı, tekinsiz ve gizemli.

Helena Bonham Carter - "Erszébet"